“Asrın felaketi” Ulusal Toplumsal Medya Derneği (MİSMED) tarafından birinci defa Çalıştay konusu yapıldı.
DEPREMLER SONRASI MEDYATİK DEZENFORMASYON
İşte MİSMED Toplumsal Medya Derneği tarafından yapılan “Deprem ve Medya Sosyolojisi: Dezenformasyonla Mücadele” Çalıştayı’nın sonuç bildirgesi;
Medyatik dezenformasyon, genelde çağdaş dünyanın, özelde Türkiye’nin karşılaştığı en önemli sorunlardan biridir. Ülkede yaşanan büyük afetler, medyatik dezenformasyonun biçimini ve derecesini gösteren turnusol kâğıdı olmaktadır. “Deprem ve Medya Sosyolojisi: Dezenformasyonla Mücadele” Çalıştayı, Ulusal Toplumsal Medya Derneği (MİSMED) tarafından 4 Mart 2023 tarihinde İstanbul’da Şubat 2023 zelzelesi özelinde Türkiye’de medyatik dezenformasyonun stilini ve derecesini ve buna karşı sosyolojik ve yasal uğraşın temellerini ortaya koyma gayesiyle düzenlenmiştir.
Asrın felaketi Şubat 2023 sarsıntıları, ülkemizi maddî olduğu kadar manevî bakımdan da derinden sarsmış, görülmemiş can kaybı ve ekonomik hasara yol açtığı üzere, toplumu ruhsal ve sosyolojik olarak derinden etkilemiştir.
Adeta bir savaş üzere ülkemizi derinden sarsan bu türlü emsalsiz bir felaket, savaş vaktinde olduğu üzere ülkemizi devleti ve milleti, hükümeti ve toplumuyla yekvücut olarak topyekûn bir seferberlik şuuruyla zelzelenin yaralarını sarma harekâtına sevk etmiştir.
TOPLUMSAL BİRLİKTELİĞİN TURNUSOL KÂĞIDI
Asrın felaketi Şubat 2023 sarsıntıları, devletin toplum, üniversite, STK, diyanet, medya ile münasebetinin testi açısından turnusol kâğıdı olmuştur.
Asrın felaketi Şubat 2023 zelzeleleri karşısında devletimizin bir seferberlik şuuruyla hemen harekete geçtiği, zelzele felaketine tüm organları ve kurumlarıyla topyekûn müdahale ettiği müşahede edilmiştir.
“DEPREM SOSYOLOJISI” DİSİPLİNİNİN GELİŞTİRİLMESİ GEREKİYOR
Devletimiz, maddî bakımdan sarsıntının yaralarını sarmak için elinden geleni yapar, sarsıntı mağdurlarına el uzatırken, manevî bakımdan zelzelenin yaralarını sarmak, kısa ve uzun vadede toplumu rehabilite etmek için ilgili tüm toplumsal bilimcilerin katkılarıyla “deprem sosyolojisi” disiplininin geliştirilmesinin ehemmiyeti vurgulanmıştır.
Afet sonrasında sivil toplum kuruluşlarının (STK) ilgili devlet kurumları ile koordineli olarak yürüttükleri faaliyetlerle büyük faydalılık göstermeleri, özellikle bu cins büyük afet vakitlerinde bir ülke için devlet-STK işbirliğinin ehemmiyetini bir defa daha göstermiştir.
Yaşanan büyük sarsıntı, “fay sınırları, adalet” üzere kavramların maddî-coğrafî ve manevî-içtimaî boyutları ortasındaki irtibatı gösteren bir turnusol kâğıdı olmuştur. Hira-Olimpos uğraşı olarak bilinen derin tarihî kültürel fay çizgilerinin doğurduğu keskin gayret, ülkemizin mukadderatıdır. Toplumun karşı bölümlerinin bir kısmı, ortak sarsıntı acısıyla insanî kıymetlerde buluşurlarken, seküler geçinenlerin çoğunluğu, bu kadar büyük bir acı karşısında bile hükümete muhalefet ismi altında milletimize ve bedellerine kin kusmaya devam etmişlerdir.
DEZENFORMASYONLA GAYRET İÇİN ULUSAL BIR SEFERBERLİK İLAN EDİLMELİ
Dijital çağda formel ile toplumsal medyanın içiçe geçmesi, “Hatay’da baraj patladı” üzere palavra haberlerin toplumsal paniğe yol açmanın ötesinde kurtarma çalışmalarını sekteye uğratarak 7 kişinin vefatına sebep olması, sarsıntı üzere afetlerde ölümcül hale gelen dezenformasyonla çaba için ulusal bir seferberlik ilan edilmesinin aciliyetini göstermektedir.
Deprem üzere afetlerde genelde formel medya, daha önemli bir yayıncılık yaparken, kontrolden uzak, başıboş, dezenformasyon, provokasyon ve ajitasyonlara açık kaotik yapısıyla toplumsal medyanın bu ciddiyeti gölgelediğine dikkat çekilmiştir.
Bünyesinde Dezenformasyonla Gayret Merkezi kurmuş olan Cumhurbaşkanlığı İrtibat Başkanlığı’nın afet sürecinin başında dezenformasyona karşı telkinle yetinirken, bilahare çıkardığı bültenlerle daha aktif bir çabaya yöneldiği müşahede edilmiştir. Bu süreçte ana akım medya ve haber ajansları dezenformasyona karşı gayrette faal rol oynarlarken MİSMED başta olmak üzere sivil toplum kuruluşları da olabildiğince bu gayrete katkı vermiştir.
BİR KISIM MEDYA BASIN ÖZGÜRLÜĞÜNÜ “DİJİTAL FAŞİZME” DÖNÜŞTÜRDÜ
Hiçbir manevî kıymet ve unsur tanımayan medya, basın özgürlüğünü istismar ederek “dijital faşizme” dönüştürmüştür. Bütün ülkelerin kamu güvenliğine tehdit oluşturan dijital faşizm, ezelî iç ve dış tehditlerden ötürü Türkiye için daha büyük bir tehlike oluşturmaktadır.
İç tehditten kasıt, ezelî inanç uğraşıdır. Türkiye’de Almanca Kulturkampf denen, Cemil Meriç’in tabiriyle Hira evlatları ile Olimpos çocukları (Alparslan’ın torunları ile Diyojen’in torunları) ortasında yürütülen ezelî din (kültür) çabası, ulus devletleri çağında ideoloji gayretine dönüşmüş, 1990 sonrasında Soğuk Savaş dönemine has radikal ideolojilerin bitişiyle birlikte ideoloji çabası, aslına, inanç çabasına dönüşmüştür. Bu gayret, dijital ve toplumsal medyanın gelişimiyle adeta Hak-Batıl, Hilal-Haç savaşına dönüşmüştür.
JOSEPH GOEBBELS’İN “BÜYÜK YALAN” ÖĞRETİSİ
Dış tehditten kasıt, Batılı ülkelerin Türkiye üzerindeki bitmez emelleridir. Çağımızda nükleer savaşın caydırıcılığından ötürü konvansiyonel silahlı sıcak savaş, terör örgütleri vasıtasıyla yürütülen ılık savaşa ve medya ve nüfuz casuslarının (etki ajanı) dezenformasyon ve kara propagandasıyla yürütülen soğuk savaşa yerini bırakmıştır. Bu ılık ve soğuk, silahlı ve kelamlı savaş, 1933-1945 yılları ortasında Nazi Almanya’sının Propaganda Bakanlığını yapan Joseph Goebbels’in “büyük yalan” öğretisine dayanan Goebbels Medyası’nda birleşmiştir.
KAMU GÜVENLİĞİNE EN BÜYÜK TEHDİT
İçişleri Bakanımız Süleyman Soylu, Goebbels Medyası’nın başını çeken iki gazetenin terör örgütlerinin yayın organları üzere işlediklerini örneklerle göstermiştir. Demek ki zıtlarını “yandaş medya”, kendisini “muhalif medya” diye tanıtan Goebbels Medyası, hükümeti amaç alan siyasî partilerin ötesinde devleti gaye alan terör örgütlerinin rolünü oynamakta, bu açıdan demokrasi ve hukuk devletine, kamu güvenliğine en büyük tehdidi oluşturmaktadır.
Depremin etki derecesi, maddî bakımdan olduğu üzere manevî bakımdan da değişir. 7 büyüklüğünde bir sarsıntının şiddeti 9 olabilir. Keza sarsıntının kamu tarafından idrak üslubu da ihbar, enformasyon şekline nazaran değişir. Bu açıdan medya, gerçek ve yanlış idrak verebilecek iki ucu keskin kılıç üzeredir. Medya, hakikat ihbarla sarsıntı üzere hadiselerin toplum tarafından sahih idrakini sağlayabileceği üzere, algı operasyonu ile çarpık idrakini de sağlayabilir, kamu tertibini tehdit eden baş ve toplum karışıklığına, fitne ve fesada yol açabilir.
MEDYATİK DEZENFORMASYON, SİYASÎ MUHALEFET DEĞİL, VATANA HİYANET, ÜLKEYE SUİKASTTIR
Yurt dışından beslenen Goebbels Medyası, efendilerinin sinsi politik emelleri uğruna ülkenin zelzele acısını bile istismar ederek dezenformasyonu siyasî muhalefet ve terör aracı olarak kullanmayı sürdürmüştür. Bu süreçte de niyetin üzüm yemek değil, bağcıyı dövmek olduğu açıkça görülmüştür. Formel ve toplumsal ayaklarıyla Goebbels Medyası’nın niyeti, depremzedelerin seslerinin duyurulması, yaralarının sarılması değil, yalnızca hükümetin ve devletin yıpratılmasıdır. “Bizim olmayan ülke batsın” zihniyetince yürütülen medyatik dezenformasyon, siyasî muhalefet değil, vatana hıyanet, ülkeye suikasttır.
Dolayısıyla günümüzde Batı ile Türkiye ortasındaki uğraş, Goebbels Medyası üzerinden yürütülmektedir. Çalıştayda Türkiye’deki dezenformasyonun spontane olmanın ötesinde Batı dayanaklı Goebbels Medyası’nın eseri güdümlü ve sistematik olmasından ötürü medyaya ve kamuya yönelik formel ve enformel, kapsamlı ve esaslı önlemlerin alınması gerektiği vurgulanmıştır.
Ülkemizde dijital ve toplumsal medya konusunda kozmik standartlar uyarınca formel ve enformel, kapsamlı ve esaslı önlemler alınmalıdır. Türkçede ikisinin yerine tek “özgürlük” sözünün kullanılması, “hürriyet” ile “serbestî” sözleri ortasındaki kritik nüansın gözden kaçırılmasına sebep olmaktadır. Üniversal kabule nazaran hürü getiren demokrasi araç, hürriyet getirecek hukuk devleti maksattır; kamusal hürriyet, bir kısmın serbestîsine (basın özgürlüğü) feda edilemez. O yüzden hiçbir hukuk devletinde formel ve toplumsal medya sahiplerinin basın özgürlüğünü istismar ederek “dijital faşizme” dönüştürmelerine müsaade verilemez.
Öncelikle devletimiz, direkt milletlerarası toplumsal medya sahibi şirketlerle temas kurarak şeffaflığı ve düzgün irtibatı arttıracak düzenlemeler yapmalarını, bu çerçevede isimsiz ve künyesiz hesapları ve haber hesaplarını isimli ve künyeli hale getirmelerini sağlamaya çalışmalıdır.
SOSYAL MEDYA PLATFORMLARI SORUMLU TUTULMALI
Dünyada birçok ülke, kanunlarına karşıt düşen içerik ve paylaşımların kaldırılmasından toplumsal medya platformlarının sorumlu tutulduğu, aksi takdirde şirketlere ve toplumsal medya kullanıcılarına cezaî yaptırımın öngörüldüğü yasalar çıkarmışlardır.
Türkiye’de dezenformasyonu önlemek için çıkarılan kanunlara karşın dezenformasyonun fütursuzca sürdürülmesi, çıkarılan maddelerin sansürcülüğü bir tarafa, tam bilakis zayıf kaldığını, bu yüzden bir taraftan yasal boşlukların doldurulması, öbür taraftan aktif uygulanması zaruretini gösterir.
Deprem üzere afetlerde artan tehlike karşısında dezenformasyonla gayret için çıkarılan yasanın sansür yasası değil, tersine dijital çağda formel ile toplumsal medyanın tedahülüyle şiddetlenen dezenformasyon bombardımanına karşı yanlışsız habere ulaşmayı sağlama yasası olduğu, bu yüzden yasanın aktif uygulanması ve öteki düzenlemelerle desteklenmesi gerektiği sonucuna varılmıştır.
Medya sosyolojisi, afetlerle başa çıkmada topluma şuur kazandırılması açısından hayatî ehemmiyet taşımaktadır. Afet sürecinde bilgisi ve şuuru kıt toplumsal medya fenomenlerinin zelzele bölgesinden gazeteci edasıyla yayınlar yapmasının bilgilendirmeden çok kaosa, yarardan çok ziyana yol açtığı müşahede edilmiştir. Bunlar, “Hatay’da baraj patladı” palavrası üzere, maalesef arama-kurtarma çalışmalarını aksatarak can kayıplarına kadar varan vahim sonuçlar doğurmaktadır.
Kamuya yönelik olarak Batı’nın Goebbels Medyası vasıtasıyla yürüttüğü sistematik dezenformasyonun arkaplanı, dijital ve toplumsal medya dünyasının karanlık yüzü ifşa edilerek halkta, özellikle gençlikte “dijital medya okuryazarlığı”nı (digital media literacy) geliştirecek eğitime yük verilmelidir.
DEZENFORMASYONA KARŞI TOPLUMU ŞUURLANDIRMAK KAMUSAL BİR VECİBE
Bilerek yahut bilmeyerek palavra haberin yayılmasına aracılık etmek, ferdî bir kusurun ötesinde kamuya karşı bir suikasta dönüştüğü için, çalıştayımızın başında sarsıntıda vefat edenlerin ruhuna okunan Hucurat müddetinde geçen “Eğer bir fasık size bir haber getirirse aslını araştırın…” âyetince (6), dezenformasyona karşı toplumu şuurlandırmak, kamusal bir vecibedir.