Suriye İç Savaşı’nın üzerinden tam 12 yıl geçti. Beşar Esed yönetimindeki Suriye Hükümeti ile muhalifler ortasındaki uğraşta yüz binlerce insan özgürlüğünü ve daha da berbatı, hayatını kaybetti.
Esed, her ne kadar 12 yıllık süreçte 24 kere af kararı açıklasa da bunun gerçeklikten uzak olduğu ve büsbütün Şam’daki idarenin taraftarlarını kapsadığı ortaya çıktı. Af kararlarının niteliği, Ümran Derneği’nin yayınladığı ‘Anlama Kılavuzu: Esed Rejiminin Af İlanları‘ başlıklı araştırmasıyla netlik kazandı.
Rapora nazaran, Esed’in muhalifler ortasındaki birliği kırabilmek için birinci üç yıl içerisinde 9 farklı af kararı yayınladığı ve son duyurunun Aralık 2022’de yapıldığı öne çıktı.
Son yayınlanan 2022 Tarihli 24 No’lu Yasama Kararnamesi ile kabahatler, ihlaller, askerlikten firar, iç ve dış kaçış cürümleri için sekiz unsurluk bir afla sabit tutuldu. Af kararı kapsamında aftan yararlanabilecek şahıslar için kimi kurallar getirilirken, af kapsamının dışında tutulacak hatalar ve bireyler için de kimi kararlar belirtildi.
Bu bağlamda kabahatler ve ihlallerdeki tüm cezalar için af istense de ağır hatalar kapsam dışı tutulduğu kaydedildi. Yurt dışına kaçma üzere ağır cürüm ögesi içeren kabahatler hariç, hiçbir ağır cürüm af kapsamında gösterilmediği saptandı. Lakin ağır cürüm niteliği taşımayan tüm başka hatalar Yasama Kararnamesi’nin içinde yer almadığı vurgulandı.
Önceki af kararnamelerinin birçoğunun tersine, yalnızca askeri ve ceza kanunu bağlamında işlenen hatalar değil, tüm kanunları ilgilendiren hatalar 24 No’lu Yasama Karararnamesi’nin kapsamında değerlendirildi.
Son yayınlanan af kararı ile 12 yıl içerisindeki öteki 23 karara bakıldığında, Esed rejimi hapishanelerinde siyasi sebeplerden dolayı bulunan en az 133 bin şahıstan yalnızca 7,351’i aflar kapsamında hür bırakıldığı saptandı.
Esed rejimi tarafından özgür bırakılanların kimilerinin da savaşın birinci yıllarında Suriye muhalefetini radikalize etmek için hapishanelerden hür bırakılan terör örgütü üyeleri ve radikalize olmuş şahıslardan oluştuğu öne çıktı.
Böylelikle insan kaynağı olarak savaşın başından bu yana eza çeken Esed rejiminin af kararları ile kendi kitlesini askeri öge olarak kazanmaya çalıştığına dikkat çekiliyor.
Ayrıca Esed rejimi tarafından ilan edilen af kararlarının metni ile alandaki uygulaması ortasındaki fark göz gerisi edilse bile ilan edilen 24 af kararının hiçbirinin Türkiye’deki Suriyeli sığınmacıları kapsamadığı ileri sürüldü.
Özellikle ‘yabancı devlet ile işbirliği yapma’ cürmünün hiçbir af kapsamında yer almaması buna münasebet olarak gösteriliyor. Türkiye’ye sığınan tüm Suriyelilerin Esed rejimi tarafından hatalı olarak görülebileceği ve af kararlarının onları kapsamadığı belirtiliyor.