Anayasa Mahkemesi’nin, Kanal İstanbul Projesi’nin, yap-işlet-devret modeli kapsamına alınmasına imkan tanıyan kanun hususunun iptal istemini oy birliğiyle reddetmesine ait kararın münasebeti Resmi Gazete’de yayımlandı.
TBMM’de 26 Temmuz 2018’de kabul edilen bedelli askerliğe yönelik düzenlemenin de olduğu torba kanunda Kanal İstanbul ve gibisi su yolu projelerinin yap-işlet-devret modeli kapsamına alınmasına yönelik yasal düzenleme de yer alıyordu.
Bu husus ile “Kanal İstanbul ve gibisi su yolu projeleri” yap-işlet-devret modeli kapsamına alınmıştı.
CHP, bu unsurun iptali ve yürürlüğünün durdurulmasına karar verilmesi istemiyle Anayasa Mahkemesi’ne başvurmuş, Yüksek Mahkeme, oy birliğiyle düzenlemenin iptal istemini reddetmişti.
Anayasa Mahkemesi’nin oy birliğiyle aldığı kararın münasebeti Resmi Gazete’de yayımlandı.
Gerekçede, kamu kurum ve kuruluşlarınca ifa edilen ileri teknoloji yahut yüksek maddi kaynak gerektiren birtakım yatırım ve hizmetlerin yap-işlet-devret modeli çerçevesinde yaptırılmasını sağlamak hedefiyle çıkarılan 3996 sayılı Kanun’un dava konusu kuralı da içeren 2. unsurunda kanunun kapsamının düzenlendiği belirtildi.
Kanun koyucunun takdir yetkisinde
Dava konusu kuralla Kanal İstanbul ve gibisi su yolu projelerinin 3996 sayılı Kanun kapsamında yap-işlet-devret modeli çerçevesinde sermaye şirketlerinin yahut yabancı şirketlerin görevlendirilmesi suretiyle gerçekleştirileceğinin karara bağlandığı hatırlatılan münasebette, bu projelerin hangi metotla gerçekleştirileceğinin ve buna ait kontrat yordam ve temellerini belirleme yetkisinin anayasal teminatlar gözetilmek kaydıyla kanun koyucunun takdir yetkisi kapsamında bulunduğunun açık olduğu vurgulandı.
Anayasa Mahkemesi’nin münasebetinde, kuralın, ‘sunulması planlanan hizmetin ve gerçekleştirilecek yatırımın gereklerinden hareketle özel bölümün kaynak ve sermayesinden yararlanılmasının anayasal olarak sonlandırıldığı bir alanda düzenleme yapmadığı’na işaret edildi.
Gerekçede, “Bu bağlamda Kanal İstanbul ve gibisi su yolu projelerinin büyük finansman ve ileri teknoloji gerektirmesi halini göz önüne alan kanun koyucunun -kuralın münasebetinde de söz edildiği şekilde- bu projelerin ileri teknolojiye, günümüz muhtaçlık ve kaidelerine uygun halde süratli, faal ve verimli bir biçimde gerçekleştirilebilmesini, projelerde özel kesimin deneyim ve sermayesinden faydalanılmasını, rekabet gücünün artırılarak proje maliyetlerinin düşürülmesini amaçladığı anlaşılmakta olup belirtilen maksadın kamu faydasına ters bir tarafının bulunduğu söylenemez” tespiti yapıldı.
Çevre üzerindeki olumsuz tesirleriyle ilgili iddialar
Dava dilekçesinde, Kanal İstanbul olarak isimlendirilen projenin etraf üzerindeki olumsuz tesirleri sebebiyle Anayasa’ya muhalif olduğunun ileri sürüldüğü de hatırlatılan münasebette, şunlar kaydedildi:
“Kuralda yalnızca anılan projenin gerçekleştirilebilmesi konusundaki yol belirlenmiştir. Kural, projenin çevresel tesirlerinin ortaya konulmasını, bu istikamette gerekli çalışmaların yapılmasını, etrafın korunması ve etraf kirliliğinin önlenmesi için zarurî, tesirli ve fonksiyonel önlemlerin alınmasını engelleyen bir tabir ve içerik taşımadığı üzere kuralın projenin gerçekleştirilmesi bakımından tarım topraklarının, çayırların, meraların, tarih, kültür ve tabiat varlıklarının, ormanların ve genel prestijiyle etrafın korunmasına yönelik anayasal prensip ve kurallara uygun hareket edilmesi zorunluluğunu ortadan kaldıran bir tarafı de bulunmamaktadır.
Ayrıca Anayasa Mahkemesinin 2016/133 temel sayılı kararında da belirtildiği biçimiyle su yolu, yönetimin düzenleyici süreci niteliğinde olan imar planı kararıyla yapay olarak oluşturulduğundan temelinde imar planının da bir kesimi olup su yolunun planlama ve şehircilik unsurlarına karşıt olduğu argümanıyla imar planının iptali talebiyle idari yargı mercilerinde dava açılmasına da rastgele bir pürüz bulunmamaktadır. Bu prestijle Kanal İstanbul ve gibisi su yolu projelerinin gerçekleştirilme metodunun belirlenmesi kanun koyucunun takdir yetkisi kapsamında olup kamu faydası dışında bir emel gözettiği de saptanamayan kuralın Anayasa’ya karşıt bir tarafı bulunmamaktadır.”