Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Lideri Prof. Dr. Mehmet Ceyhan, Çin’de koronavirüse yönelik aşının aktif molekülünün bulunması gerektiğini belirterek şunları söz etti:
“Molekül evvel hayvanlarda, sonra insanlarda denenecek. Geniş bir insan kümesinde denenip, tesirli ve sağlam olduğu gösterildikten sonra ‘etkin bir aşı bulundu’ diyebileceğiz ve insanlara uygulanabilecek. Bunların hepsi 12 aydan evvel olmayacak üzere görünüyor.”
Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Enfeksiyon Hastalıkları Derneği Lideri Prof. Dr. Mehmet Ceyhan DHA’ya yaptığı açıklamada koronavirüsün birebir influenza (grip) üzere havyan kaynaklı olduğunu söyledi.
Bu biçim virüslerin birçoklarında başlangıcın kanatlı bir hayvandan olduğunu belirten Prof. Dr. Ceyhan açıklamasına şu halde devam etti:
“Grip ekseriyetle su kuşlarıyla başlar, koronavirüsler de daha evvel yarasadan tanımlanmıştı. Örneğin, ‘SARS’ salgını da bir kedi cinsinden kaynaklıydı. Bu virüsü şimdi bilmiyoruz. Kanatlı bir hayvandan olduğunu düşünüyoruz. Şu anda ortaya çıkan ‘SARS’ ve ‘MERS’te olduğu üzere ağır teneffüs yolu enfeksiyonu tablosudur. Onun için de daha öldürücü seyrediyor.”
‘Mevsimsel gripten hızlı’
Prof. Dr. Ceyhan, koronavirüsün yayılma suratına bakıldığı vakit SARS ve MERS salgınlarından daha süratli yayıldığını kaydederek şunları söyledi:
“SARS salgınında toplam 8 bin hadise olmuştu; ‘MERS’ salgınında birkaç bin olayla sonlu kaldı. Şu anda ‘koronavirüs’ salgınında 35 bin civarında oldu. Hasebiyle daha süratli yayılıyor. Yayılma suratını belirleyen çok sayıda faktör vardır. Aldığınız değerler çok değerlidir. Neden Çin dışındaki ülkelerde yavaş yayılıyor? Zira ağır tedbirler alınmış durumdadır. Çin’de olay sayısı çok arttığı için bu tedbirleri orada almak mümkün değil. Çinli bir bilim insanı yayılma suratı için 4,0 oranını verdi; yani her 1 kişi 4 kişiyi enfekte edebiliyor. Mevsimsel gripten daha süratli yayılan bir hastalıkla karşı karşıyayız.”
Kuluçka müddeti bilinmiyor
Virüsle ilgili bilinmeyen durumların var olduğuna işaret eden Ceyhan, “Mesela, ‘virüs ne kadar sıklıkla mutasyona uğruyor, yapısını değiştiriyor?’ Şimdi bunu bilmediğimiz için aşı çalışmaları da ne kadar başarılı olacak, o bahiste da bir iddiada bulunmamız çok güç. Şu anda çok sayıda küme, virüse karşı aşı geliştirmek için çalışıyor. Bunun yanında öbür özellikleri de bulunmaya çalışılıyor. Mesela, ‘Bu hastalığın kuluçka müddeti ne kadar?’ bunu bilmiyoruz. ‘Belirtisiz geçen müddet ne kadar?’ bunları bilmiyoruz. Bu mevzular çok önemlidir” dedi.
Önce hayvanlarda denenecek
Aşı üzerine çalışmalar yürüten 12 kümenin içinde 1’inin ilaç firması, 8’inin biyoteknoloji firması, 3’ünün de akademik kurum olduğunu söz eden Ceyhan, bir aşının elde edilebilmesi için öncelikle aşının aktif molekülünün bulunması gerektiğini kaydetti. Molekülün bulunmasının aşının bulunduğu manasına gelmediğini vurgulayan Prof. Dr. Ceyhan, şunları söyledi:
“Molekül bulunduktan sonra bunlar evvel hayvanlarda sonra insanlarda denenecek. İnsan deneylerinde de 4 fazda gerçekleşecek. Evvel küçük kümelerde sonra giderek artan kümelerde denenecek. Lakin geniş bir insan kümesinde denenip, tesirli ve muteber olduğu gösterildikten sonra ‘etkin bir aşı bulundu’ diyebileceğiz ve insanlara uygulanabilecek. Şu anda çalışan kümeler daha küçük kümelerdir. Molekül bulunsa ve aktif olduğu gösterilse bile bunları dünya çapında dağıtabilecek, herkese yetecek aşı üretebilecek kapasiteleri yok. Bunların hepsi 12 aydan evvel olmayacak üzere görünüyor.”
Prof. Dr. Ceyhan, “Daha evvelki tecrübelerimize de baktığımız vakit ‘SARS’ salgınında 20 ayda bir aşı geliştirilebildi; aktif olup olmadığını bilemiyoruz; zira aşı daha kullanılamadan salgın sona erdi. ‘MERS’ salgınında da 2012’de çalışmalara başlanıldı; lakin geçen sene bir aşı geliştirilebildi. Bu da şu anda yavaş yayıldığı için çok yaygın uygulanmıyor. ‘Ebola’ virüsünde de 6 ayda aşı geliştirilebildi; lakin o da ‘koronavirüs’ çeşidi değil. Kesinlikle ‘etkin bir aşı bulunur’ diye kesin konuşmak mümkün değildir” tabirlerini kullandı.
Koronavirüsten korunma yolları
‘Koronavirüs’ün teneffüs yolu ve damlacıkla bulaşan bir hastalık olduğunu söz ederek, sık sık ellerin yıkanması ikazında bulunan Prof. Dr. Ceyhan, bilhassa kış aylarında teneffüs yoluyla bulaşan hastalıkların çok olduğu devirde kesinlikle ellerin bol su ve sabunla yıkanması gerektiğini belirtti.
Prof. Dr. Ceyhan, “Eğer kişi elini yıkayamıyorsa, alkollü el dezenfektanlardan kullansın. Bu bir alışkanlık olmalıdır. Hasta olan şahıslar de kesinlikle öksürürken yahut hapşırırken, dirseklerinin iç kısmıyla ağızlarını kapsatsınlar. Bilhassa ağır teneffüs yolu hastalığı geçiren beşerler işe ya da okula gitmesinler” dedi.